©
Cum anno 1740 Freibergae in Misnia
degerem, ubi Chymiae et rei metallicae operam dabam; accidit aliquoties ut
fodinas invisens observarem motum aeris, qui per puteos, cuniculos et fossas
latentes etiam tranquillissimo coelo nullis machinis pneuma-ticis impulsus ita
ferebatur, ut aliquando lampades fossoribus usitatas extingueret. Huius tunc
phaenomeni proprietates satis perspicere non mihi Iicuit, cum aliis
rebus, quae
ada praxim metal-licam spectabant et ubique annotandae
occurebant, essem
inten-tus. b Verum post . uam in patriam redux Georgii
Agricolae, libros
de re metallica evolverem, memoratum phaenomenon distincte descriptum inveni *
Verba laudati auctoris
haec sunt: „Aer exte-rior se sua sponte fundit in cava terrae,
atque cum per ea penetrare potest, rursus evolat foras: sed diversa ratione
hoc lieri solet. Etenim vernis et aestivis diebus in altiorem puteum influit
et per cuniculum vel fossam latentem permeat, ac ex humiliori effluit:
similiter iisdem diebus in altiorem cuniculum infunditur et interjecto puteo
defluit in humiliorem cuniculum atque ex eo emanat. Autumnali autem et hyberno
tempore in cuniculum vel puteum humiliorem intrat et ex altiori exit. Verum ea
fluxionum aeris mutatio in temperatis regionibus et locis fit initio
veris et fine autumni, in frigidis vero in fine veris et in initio
autumni. Sed
aer
utroque
tempore, antequam cursum suum illum constanter teneat, plerumque quatuordecim
dierum spatio.
* Lib. 5, p. . 82.
В копии вместо
praxim metallicam написано metallurgiam magis. Ь В копии praepeditus.