Corollarium 2 §
22. Аёг externus continuo
ingreditur in puteos et cunicu-los inferiores, ex superioribus
egreditur, quamdiu
manet specifice gravior interno, consequenter ubi hyems pluribus mensibus
dominatur, ibi etiam motus aeris ab apertura inferiore versus superiorem
diutius durare debet, quam ubi hyems est brevior; adeoque in regioni-bus
frigidis aer externus іпсірзге debet fluxionem per fodinas ab apertura putei
vel cuniculi humilioris versus aperturam putei vel cuniculi altioris sub
initium autumni, eamque finire sub exitum veris; sub coelo autem temperato
motus hic initium capere debet sub finem autumni, sub initium veris cessare.
Corollarium 3 § 23. Vere et autumno, quando
frigus et calor luctantur, aer externus tum calidior, tum frigidior redditur
interno, qui fodinas occupat, adeoque fit externo tum specifice levior, tum
gravior. Mirum igitur non est his anni tempestatibus motum illius
quatu-ordecim dierum circiter spatio contrariis directionibus fodinas
alternatim permeare.
Scholium 1
§ 24. Hanc
theoriam de aeris motu spontaneo in
fodinis non inutilem fore arbitramur praefectis fodinarum et fossoribus. Etenim
(si locorum situs patitur) puteis, cuniculis et fossis ea ratione ductis, hi
laboribus, Uli sumptibus parcere
possunt: siquidem ad construendas machinas pneumaticas, ad easque
movendas, propter
aerem subterraneis vaporibus infectum expellendum, non exigua pecunia et opera
impenditur.
Scholium 2
§ 25. Nec in
phaenomenis
rerum naturalium explicandis non alia hinc opera expectari potest. Athanasius
Kircherus in Mundo suo subterraneo refert, dari in Italia quasdam
speluncas, quae certis anni tempestatibus aerem effundunt et in agris vicinis
Ventura producunt, quod
propositae hujus theoriae auxilio dilucidari posse censemus.
