М.В.ЛОМОНОСОВ ТОМ 2 ТРУДЫ ПО ФИЗИКЕ И ХИМИИ

§ 20

Praeterea differunt sales alcalini, praesertim plantarum, quantitate vel qualitate materiae terrestris: qui enim ex tene-rioribus vegetabilium partibus eliciuntur, subtiliores sunt et teneriores; contra ex solidioribus truncis eliciti sunt robustiores et grossiores. Inter haec autem alcalinorum salium miscibilia (quae plura tribus non innotuerunt) quantitatis ratio nondum determinari potest; non enim suppetunt experimenta, ex quibus vel utcunque id conjectare possemus; nisi quod phlogiston par-cissime omnium ex ejus subtilitate, acidum vero copiosissime alcalinis inesse, ex confectione salis tartari ex⁸ mero acido colligere licet. Omnia vero haec principia aqueo humore tem-perantur, pro varia quantitatis suae ratione; quod notissimum est.

§ 21

Et haec de alcali in genere dicta sunto, quorum pleraque, lere omni«, ad alcali nitri referenda sunt. Reliqua quae ejusdem specifica sunt, paucis hic indicamus; et quidem 1) quoniam ad nitrum conficiendum adhibentur cineres plantarum, ut inferius patebit, dubium sane non est, quin^b alcalinum salem nitri clavellati cineres plerumque constituant; 2) cum ad Iixivium, ex quo nitrum excoquitur, etiam calx viva^a cineribus jungatur, maxime probabile est terram quandam alcalinae naturae acce-dere^e illius mixtioni; idque sequentibus probatur: 1) quod nitrum in aqua solutum diutiusque digestum terram deponat; * 2) quod nitrum ex spiritu suo et alcali fixo plantarum regene­* Boerhaave, Elem. Chym. , t. 1, p. 2, de terra.