et
fortissima
expansione mirum quantum superet. Illud propter inflammabile principium acidi
nitrosi explicatu arduum non est; hoc vero plus industriae et circumspectionis
requirit, praesertim cum ex hactenus explicata nitri natura perspici non
possit. Cir-cumspicienda igitur sunt alia naturae phaenomena, quaerendum-que
est, utrum aliquod occurrat, quod cum nitri effectu con-sentiat ad ipsumque
explicandum jure adhiberä possit. Nullum autem phaenomenon expansivam nitri
virtutem refert magis, quam ex violenta compressione prosiliens аёг, laxatis
vel ruptis
repagulis. Unde et sclopeta pneumatica pyriorum in modum confecta, vi quidem
inferiora, similitudine tarnen effectus ex asse cum iis conveniunt. Haec
inter se conferenti et ingenium naturae, quae ut varietate effectuum prodiga,
ita causis parcissima est, 8 consideranti facile
occurrit, expansivam
nitri virtutem ab aere ex poris illius ob destructionem ejusdem liberato
proficisci.
Id autem etiam Stahlium suspicatum fuisse arbitramur, * qui in nitro aerem
vaporosum contineri et, cum alia corpora illo praecluso extinguantur, nitrum
suum sibi aerem suppedi-tare affirmat. Haec praecursoria conjectura ut rite
examinetur, diligentiore aeris, in poris corporum inclusi, scrutinio opus
est.
§ 48
Corpora per destructionem
elasticum fluidum, aeri similli-mum, producere ex nobilissimi Boyiii
experimentis satis est notum, quem experientissimus ille vir aerem factitium
appellare solebat. ** Post eum Boerhaavius eundem absolute aerem nun-
* De
nitro, cap. 1 et 3.
* In experimentis novis
physico-mechanicis.
Зачеркнуто
existimantL