destructis, accumulata, tam indigestum acervum
constituisse. . Quartum vero genus constituentes loci, ubi metalla sub
dio reperiri
solent, utrum terrae motibus debeant suam originem, . quanquam disceptationi
subjectam esse non eo inficias; verum tarnen documenta afferre possum, quibus
dubia solvantur necesse est. Etenim omne aurum, quod minutis granis sub dio
reperitur, . ex arena pura, vel cum terra mista, elui solet. Arenam ex
lapidibus comminutis extitisse apud Physicos est in confesso. Hinc auri. grana
ex vena aurea cum lapidibus vi aliqua naturae abrupta et arenae interspersa
reperiri nemo absonum esse judicabit. Huic autem argumento vim et pondus
addunt fragmenta lapidis quarzi, granis auri adhaerentia, manifesto indicio
defaecatum aurum illud in venis natum fuisse: venae enim, quae aurum
defaecatum ferunt, . quarzo potissimum fere ubique constant. Quod stanni
Anglicani originem attinet, de eo non secus ac de ferri lacustris et palustris
minera judicandum est: nempe ex montibus, quorum viscera his metallis abunde
impraegnata sunt, penetrantibus aquis ipsa. devehi in planicies, ubi
sensibus nostris facilius se produnt. Cum vero venae et montes a terrae motu
oriantur, ex his vero minerae auri arenosae, stanni et ferri palustres
proficiscantur: patet ergo generationis metallorum terrae motum principalem
esse causam.
His quantum ordo
requirebat explicatis restat, , ut exponam„ quomodo metalla in stratis et
venis nascantur, quidque terrae motus ad genesin eorum conferat. Ad hoc autem
accedenti statim occurrit quaestio, utrum metalla continuo etiam nunc
nascantur; . aut potius a mundo condito cum reliquis rebus creata eadem
quantitate persistant, et tantum in venas et strata ex montium gremio, ubi
disseminata sunt, confluant? Multa pro utraque parte argumenta habemus; iis
tarnen disceptatio satis solvi non potest, priusquam chymicorum solertia ex
corporibus non metallicis-notabilis quantitas alicujus metalli producatur; aut
unum metallum in alterum, sine omni subreptionis vitio, transmutatum
evidentis
