«05
®
§ 1
Calorem et ignem* per
motum excitari notissimum est. Manus per mutuam frictionem calescunt, ligna
flammam concipiunt, silice ad chalybem alliso scintillae prosiliunt, ferrum
crebris et validis ictibus malleatum excandescit. Motu cessante etiam calor
minuitur et corpora calefacta tandem refrigerantur. Porro igne
concepto, corpora
in partes insensibiles resoluta per aerem dissi-pantur, vel in calces seu
cineres fatiscunt, vel debilitata partium cohaesione liquescunt; denique
corporum generatio, vita, vege-tatio, fermentatio, putrefactio calore
promoventur, frigore retar-dantur, imo prorsus cohibentur. Ex quibus omnibus
evidentissime patet raticnem sufficientem caloris in motu esse
positam. Quoniam
autem nullus motus naturalis sine materia fieri potest, necessum igitur
est, ut
ratio sufficiens caloris consistat in motu alicujus materiae.
§ 2
Quamvis autem in
corporibus calidis plerumque nullus motus visu percipitur, tarnen per
effectus affatim sese manifestat, ita ferrum ad ignitionem fere ustum licet ad
sensum quiescere
* Per ignem
intelligitur
caloris gradus major, quam qui ab animalibus ferri possit.
